Martin Luther King (15 janar 1928 – 5 prill 1968) Dhuna “…Me iu përgjigjë dhunës me dhunë, domethanë me e shumfishue dhunën, tue prekë kështu terrin ma të thellë t’nji nate pa asnji xixë yjesh… Errsinën, s’mundet me e largue urrejtja, pse veç dashnia mundet me ba diçka ksisoji…” .
Himni Kombtar
Ngjarje Historike
Lindi
1799Honorè de Balzac (1799-1850) - shkrimtar, dramaturg, kritik letrar, mendimtar dhe gazetar francez, i konsideruar ndër ma të mëdhenjtë e kohës së vet. Mjeshtër i Romanit Realist francez të shek. të XIX.
1806John Stuart Mill (1806-1873) - filozof dhe ekonomist britanik, nji nga përfaqsuesit më të ndritur të Liberalizmit dhe Utilitarizmit.
1855Émile Verhaeren (1855-1917) - poet belg i gjuhës franceze. Ndër pararendësit e Shkollës Simboliste.
1886Ali Sami Yen (1886-1951) - futbollist, trajner futbolli, themelues dhe President i Parë i skuadrës së Galatasaray SK. President i Komitetit Olimpik nga viti 1926-1931.I biri i filozofit shqiptar Sami Frashëri.
1903Ernest Koliqi (1903-1975) - profesor, poet, prozator ndër ma të randsishmit e letërsisë shqipe, botues, gazetar, përkthyes, gjuhëtar, albanolog e politikan. Nji nga figurat ma të randësishme të kulturës shqiptare. Botues i revistave ma të spikatuna të botës shqiptare si: "Illyria", "Shkëndija" dhe "Shejzat". Vdiq në Romë në ezil dhe ende mbi të sundon heshtja diktatoriale.
1907Gegë Marubi (1907-1984) - pinjoll i Dinastisë Marubi: Fotografët ma të mëdhenj Shqiptarë, që e lanë të gjallë në celuloid të vërtetat historike shqiptare.
Ngjarje
1Dita Botërore e Diversitetit Kulturor.
1570Abraham Ortelius (1527-1598) - kartografi qe propozoi Atlasin e parë modern të Botës.
1916 Qyteza Codell në Kansas të ShBA goditet nga nji Tornado. Po kjo qytezë u godit edhe dy herë të tjera më 1917 dhe 1918, po në të njejtën datë - 20 Maj!!
1940Holokausti: Në kampin i ri të përqëndrimit në Auschwitz, mbrrijnë të burgosurit e parë.
2006 Në Kinëpërfundon ndërtimi i Digës së Tri Grykave, ma e madhja vepër hidraulike e Planetit.
2021Dita e 140 e vitit, kanë mbetur edhe 225 ditë nga mbarimi i tij...
Vdiq
1506Kristofor Kolombi (1451-1506) - lundërtar dhe tregtar, i pari që kaloi Oqeanin Atlantik dhe zbuloi Amerikën në vitin 1492, nën flamurin e Spanjës. Kolombi vdiq duke menduar se ka zbuluar rrugën për në Indi dhe jo Amerikën.
1940Carl Gustaf Verner von Heidenstam (1859-1940) - poet dhe romancier suedez, fitues i Çmimit Nobel për Letërsi, në vitin 1916.
1799Honorè de Balzac (1799-1850) - shkrimtar, dramaturg, kritik letrar, mendimtar dhe gazetar francez, i konsideruar ndër ma të mëdhenjtë e kohës së vet. Mjeshtër i Romanit Realist francez të shek. të XIX.
1806John Stuart Mill (1806-1873) - filozof dhe ekonomist britanik, nji nga përfaqsuesit më të ndritur të Liberalizmit dhe Utilitarizmit.
1855Émile Verhaeren (1855-1917) - poet belg i gjuhës franceze. Ndër pararendësit e Shkollës Simboliste.
1886Ali Sami Yen (1886-1951) - futbollist, trajner futbolli, themelues dhe President i Parë i skuadrës së Galatasaray SK. President i Komitetit Olimpik nga viti 1926-1931.I biri i filozofit shqiptar Sami Frashëri.
1903Ernest Koliqi (1903-1975) - profesor, poet, prozator ndër ma të randsishmit e letërsisë shqipe, botues, gazetar, përkthyes, gjuhëtar, albanolog e politikan. Nji nga figurat ma të randësishme të kulturës shqiptare. Botues i revistave ma të spikatuna të botës shqiptare si: "Illyria", "Shkëndija" dhe "Shejzat". Vdiq në Romë në ezil dhe ende mbi të sundon heshtja diktatoriale.
1907Gegë Marubi (1907-1984) - pinjoll i Dinastisë Marubi: Fotografët ma të mëdhenj Shqiptarë, që e lanë të gjallë në celuloid të vërtetat historike shqiptare.
Ngjarje
1Dita Botërore e Diversitetit Kulturor.
1570Abraham Ortelius (1527-1598) - kartografi qe propozoi Atlasin e parë modern të Botës.
1916 Qyteza Codell në Kansas të ShBA goditet nga nji Tornado. Po kjo qytezë u godit edhe dy herë të tjera më 1917 dhe 1918, po në të njejtën datë - 20 Maj!!
1940Holokausti: Në kampin i ri të përqëndrimit në Auschwitz, mbrrijnë të burgosurit e parë.
2006 Në Kinëpërfundon ndërtimi i Digës së Tri Grykave, ma e madhja vepër hidraulike e Planetit.
2021Dita e 140 e vitit, kanë mbetur edhe 225 ditë nga mbarimi i tij...
Vdiq
1506Kristofor Kolombi (1451-1506) - lundërtar dhe tregtar, i pari që kaloi Oqeanin Atlantik dhe zbuloi Amerikën në vitin 1492, nën flamurin e Spanjës. Kolombi vdiq duke menduar se ka zbuluar rrugën për në Indi dhe jo Amerikën.
1940Carl Gustaf Verner von Heidenstam (1859-1940) - poet dhe romancier suedez, fitues i Çmimit Nobel për Letërsi, në vitin 1916.
“55 poezi nga Charles Bukowski” – në shqip nga Jozef Radi
Para pak ditësh ka dalë prej shtypit, libri “55 poezi nga Charles Bukowski”
“55 Poezi” asht pjesë e nji kolane që Lexo Me Teper.
Fernando Pessoa nga “Libri i shqetësisë”
përkthye nga Gazi Bërlajolli
Me bashkëpunue, me u ndërlidhë, me veprue me tjerët, asht vetështytje metafizikisht shkatërrimtare. Shpirti, që i asht dhanë vetjes, nuk i duhet Lexo Me Teper.
Letërsia e kujtesës, që u dënua, dhe universalja e saj
Përsiatje dhe polemikë nga Visar Zhiti
Për lexuesit e letërsisë dhe jo vetëm:
ju lutem lexoni përsiatjen e mrekullueshme të Visar Zhitit Lexo Me Teper.
Letër me litar në grykë*
nga Përparim Hysi
Xhaxhait tim, Hilmi Hysi, pushkatuar në vitin 1948
Titullin këtij tregimi e kam vënë sipas letrës që ka lënë, xhaxhai im, Hilmi Hysi, jurist i Lexo Me Teper.
Pessoa me poezitë e tij hapë dyer të mbrendshme.
E bukura e poezisë së tij na merr përdore e na nxitë me zbulue e me shkelë shtigje të reja të Lexo Me Teper.
Letër dashnie,
qi nji ushtar tironc
i ka shkrujtë gocës qi e kishte refuzu…
“Krejt letrat e dashnisë janë
qesharake
Ndryshe s’do t’ishin letra dashnie,
po mos t’ishin qesharake…”
Pessoa
Kallnur 1935
Jom tuj nejtë te mullar’t Lexo Me Teper.
Fernando Pessoa
(13 qershor 1888 – 30 nentor 1935)
Kjo Poemë magjike e Fernando Pessoa-s,
mund të shijohet prej gjithkujt,
po në veçantiprej atyne që mbrrijnë me e kuptue mundimin
me e sjellë sa Lexo Me Teper.
…Me Pessoan jam njoftë do vite ma parë… dhe siç ndodh me gjanat e bukura që lshojnë shkëndijë, kshu m’ndodhi edhe me poezitë e tij, dhe n’veçanti me Tabakhanen. Ndoshta Lexo Me Teper.
S’i duroj dot yjtë…
poezi nga Fernando Pessoa
S’i duroj dot yjtë
që xixllojnë prej shumë kohnash
prej kaq shumë kohnash.
S’i duroj dot yjtë.
S’ka me pasë kurrë nji lodhje
prej gjanave
prej krejt gjanave
si prej Lexo Me Teper.
Para do kohësh, iu largue kësaj bote cinike e të mbrapshtë, pa fort zhurmë e bujë, njeriu i skenës dhe humorit “të ndaluem”, shkodrani i kandshëm dhe i ambël Gjosho Lexo Me Teper.
Krejt letrat e dashnisë…
poezi nga Fernando Pessoa
Krejt letrat e dashnisë janë
qesharake
Ndryshe s’do t’ishin letra dashnie,
po mos t’ishin qesharake!
N’kohën teme, edhe unë si gjithë tjerët
kam shkrue letra dashnie
edhe ato qesharake Lexo Me Teper.
Violinisti i çmendun
(poezi nga Fernando Pessoa)
Jo, s’u derdh prej rrugës së veriut
dhe as prej rrugës s’jugut, jo!
muzika e tij e vrazhdë ma s’pari herë
erdh’e u derdh njasaj dite n’fshat
U shfaq Lexo Me Teper.