back to top
12.5 C
Tirana
E hënë, 14 Tetor, 2024

Nji foto e lexueme mbas 22 vitesh… – nga Jozef Radi

Gazeta

Prishtinë 2000 - Ferdinand Radi, Jozef Radi, Engjell Ukshini dhe Luciano Radi
Prishtinë 2000 – Ferdinand Radi, Jozef Radi, Engjell Ukshini dhe Luciano Radi

Nji foto e lexueme mbas 22 vitesh…

nga Jozef Radi

Prishtinë, 10 qershor 2000.
Nji vit mbas përfundimit të Luftës së Kosovës, ndodhi edhe udhëtimi ynë i parë drejt Kosovës! 
Lazër Radi, ishte largue nga Prizreni familjarisht me 28 tetor 1929, dhe s’mundi kurrë me u kthyej në vendlindje të vet në të gjallë… 
Pak para se të vdiste, na e la amanet: “Kosova shpejt ka me u çlirue. Ishte i bindun! Ditën që ajo t’jetë e lirë, due që ju t’jeni atje edhe për mue… Kam besue se n’të gjallë tim kisha me e pa Kosovën e lirë… edhe Prizrenin tim! Po ani, s’prish puën… Mjaft që ajo t’jetë e lirë! Shkoni ju t’parët!”
Kështuqë nji vjet mbas çlirimit të Kosovës dhe ma pak se dy vjet nga vdekja e Lazër Radit, në amanet të tij: Ferdinand Radi, Jozef Radi, Luçiano Radi e n’besë t’nji djali t’Malsisë së Gjakovës, Selami Zallit, u ndërmorr aventura e takimit me Kosovën, at qershor… 
Ishte nji udhëtim i rrallë, sa i trishtë aq edhe mahnitës…  
Në mbramje para se me hy në Kukës, na u shpue njena gomë e makinës… Fjetëm aty n’nji shoqni të mirë malsorësh, e posa zbardhi drita msymë në kufi, me etjen me prekë tokën e Kosovës… atë tokë që parët tonë ishin detyrue prej represionit me e braktisë… Hymë në mëngjes në Prizrenin e Lazrit… 
Na i kishte lanë të shkrueme se ku duhej të shkonim… E shkuem ngado atje ku kishte banue, kaluem ndër urat e Lumbardhës, dolëm te Shpia e Lidhjes, ndalëm te Xhami e Sinan Pashes, shkuem deri te Marashi, pime ujë te Shadrivani, hymë te kisha ku ishte pagëzue e te fusha ku kishte luejtë… N’Prizren, n’ma t’bukrin vend… ishin gjithkund gjurmat e luftës dhe djegjeve. Ishte gëzim, po i trishtë… Ishte nji ndërthurje emocionesh, që mbasi je ringjallë edhe mundesh me vdekë… Drekuem ngutshëm, dhe morëm rrugën për Prishtinë. Kaluem nëpër Grykë të Shtimljes, tue u ndalë gjithkund e tue pytë… Edhe në Prishtinë me të pyetun hymë e me të pyetun i gjetëm kushërinjtë tonë… Dinim veç “Kodra e Diellit” e asgja tjeter. Trokitëm në familjen Ukshini. U kallzuem kush jemi dhe pse kishim ardhë… Takuem për s’pari Filen, mbesën e Lazrit, që e kishte pasë si motër, pse ishin thuej t’nji moshe… Nuk u shmallëm thjesht u njoftëm. Ndjetëm atë natë në Prishtinë… mbi të gjitha provuem “suxhuk Kosove…”
Ishte verë. Kishte mjaft pluhun po edhe erë baruti… Kosova sikur kërkonte me marrë frymë, sikur i kerkonte shpetim vedit…
Të nesërmen pime kafen e mengjesit e mbasi shetitëm me Engjëll Ukshinin, pamë gjithkah gjurmat e gjalla të luftës. Te stadiumi “Boro e Ramizi” dukesh e qartë që “Bashkim-Vllazërimi” kishte qenë nji rrenë e madhe, ashtu si ndër ne “bashkëvuejtës dhe bashkfajtorë…!” Dashnia si parulle gjithkah… 
E lamë Prishtinën dhe iu nisëm përmes Fushë-Kosovës e dolëm në Klinë! Takuem dy djemtë që Luçi i kishte mbajtë në shtëpi, gjatë lufte… Drekuem në kullën e tyne me mure të trasha qerpiçi… Gjithkund shtëpi të e djeguna, ura të bombardueme, rrugë me shirita fytyra te hidhta… 
Prej aty morëm rrugën për Pejë… Në qytetin e lindjes së nanës sime ka edhe aty gjurma të fisit të saj… Po ne kemi ardhë me ikë, veç nji sy çka asht Kosova…
Qendra e nji Pazari të mrekullueshëm në Pejë ishte i gjithi shkrumb… ende mbas nji vjeti dukej sikur dilte nji tym i zi krimi dhe hajnie… Nganjiherë më vinte keq që po e shifja njat dramë njerëzore dhe barbarie në vetë të parë… Prej aty kaluem në Gjakovë… Edhe aty na u shfaq dhimbja e perzhitun e Çarshisë së Madhe me nji krah e n’nji krah tjetër edhe Kisha Ortodokse, përballë hotelit Liria, n’mos gaboj e hjedhun në ere pak ditë ma parë… Ikëm me dhimbje edhe prej aty, dhe u ndalëm paksa në të hyme të Bishtazhinit e të rranjve të che fisit Radi… Nuk njihnim kërkend, e koha s’na premtonte as me pvetë kend. Morëm për n’Qafën e Morinës… nji prej zonave ma t’egra të luftës… Rrugë pa rrugë… Ngado gropa, shirita minash, copa predhash, ankth udhtarësh pa busull… Humbëm edhe rrugë, e u detyruem m’u kthye mbrapsh… Dikur u futëm në hulli… e mbrritëm mbas peripecish n’majë atje ku ndahet kufini mes shqiptaresh… Gjithçka e mitralueme, gropa bombash, mure te bame fertele plumbash e balte gjithkah… I hodhëm edhe nji sy Kosovës e nji sy Malsisë së Gjakovës… Liria tashma ishte aty… Kishte tmerr e dhimbje… po kishte edhe shpresë… 
Dita ishte në t’thyem, kur morëm teposhtën. 
At natë do të bujtnim në Bajram Curr, në Familjen Zalli, mbasi me të e kishim çue n’vend si në nji aventurë rreziku edhe Amanetin e Babës…!
 jozef radi, 11 shkurt 2022, marre nga Muri i FB
.
Në foto. Qershor 2000, Luçiano Radi, Jozef Radi, Ferdinand Radi dhe Engjëll Ukshini, fotojo realizue nga Selami Zalli.

.

Related Images:

More articles

Ky sajt përdor Akismet-in për të pakësuar numrin e mesazheve të padëshiruara. Mësoni se si përpunohen të dhënat e komentit tuaj.

Portali Radiandradi.com, prej 11 vitesh dhuron kontribute të përditshme në shumë fusha të kulturës, historisë dhe vlerave shqiptare. Herë pas here siti ka nevojë për mirmbajtjeje, rikonstruktim si dhe rikonceptim në formatin letër. Për ta mbajtur këtë punë shumvjeçare, ndër më seriozet dhe më të lexuarat që të vazhdojë aktivitetin bëhet e domosdoshme mbështetja e lexuesve.

Jozef Radi

Redaktor i Radi & Radi

Artikujt e fundit

Copy Protected by Chetan's WP-Copyprotect.