Taras G. Shevçenko dhe pak nga Poezia e tij
(1814-1861)
Përkthime nga Agim Xh. Dëshnica
Poeti dhe piktori i madh akademik ukrahinas Taras Shevçenko një pjesë të jetës e kaloi si ushtar i thjeshtë në repartet e ushtarake ruse, në stepa e shkretëtira, i fyer dhe i munduar nga oficerët e kapterët rusë. Me urdhër nga lart iu hoqën gradat oficerit dhe u ndalua të shkruante e të pikturonte. Por në fshehtësi ai krijoi poezi nga më të dhimbëshmet përmallimi për atdheun e dashur, Ukrainën.
Shënim: Taras Shevçenko në disa krijime poetike, nuk rimon, por ritmi është pranishëm në çdo poezi.
Mendimet e mia
Mendime, mendimet e mia,
Mjerë, me ju!
Ç’u shtruat nëpër letër
Me radhë të zymtë ashtu?
Pse era s’u shpërndau,
Si pluhur në hapësirë?
Pse, mjerimi s’u shtroi të flinit
Si fëmij të mirë?
Mos u lindëm nga mjerimi?
E lotët i derdhëm çurk… Si s’u mbytëm?
Si s’vërshuam si det e nuk gërryem fushat?
Njerëzit s’pyetën se ç’më dhimbte në gji,
E përse mallkoj fatin tim të mbrapsht,
Përse mundohem… “S’prish punë, ec!”
As me të qeshur nuk më thanë.
Lulet e mia, fëmijtë e mi,
Pse ju kam ledhatuar
e pse ju kam mbrojtur?
A qan një zemër në botë,
Ashtu siç kam qarë unë me ju?
A mund të gjendet një vashë
Zemra e saj e sytë e zi,
Të qajnë me ju mendime?
A lypet më tepër?
Vetëm një lot të binte….
Mendime, mendimet e mia.
Mjerë, me ju.
Lart në mal kujtoj Ukrainën
Kur vjen e diela, ia mbaj pas shkëmbinjsh
Në fusha, si kusar në fshehtësirë,
Përmes shkuresh zallit të Uralit*
E dal te stepë e gjerë dhe shfreh i lirë…
Zemra e tronditur, përpëlitet
Si peshku mbi ujë e sëmurë.
Qesh në heshtje e fluturon
Si pëllumb ashtu si dikur.
Në liri në hapësirën e huaj
Përtërihem, gjaku më gufon,
Ngjitem e ngjitem
Malit lart vrapoj,
Të shoh, tej në mjegull Ukrainën,
Tmerr kur e kujtoj!
Stepat këtu – të kuqe e gjembore,
Të kaltra e qiellore atje.
Livadhe të endur me blerim,
Lugina në muzg në perëndim.
Këtu – gëmusha, driza, rërë e shkretë,
Një kodër-varr,
Për të shkuarën flet.
Ndoshta prej fillimit të jetës
Frymë njeriu s’ka pasur askund
E kjo shkreti fshihej nga bota.
Gjithsesi mbërritëm këtu
E ngritëm fortesa – qyteza kudo,
Pra edhe varre do të ketë
E punët do të ecin më shpejt!
O vendi i dashur, fati im,
Kur do të kthehem në Ukrainë?
O Zot, medet, do të kalbem,
Larg te kjo greminë!
Fortesa Orska 1847
*Pranë lumi Ural në stepat përtej Kaspikut, ndodhej Fortesa Orska, ku poeti e piktori i madh ukrainas Taras Shevçenko ishte internuar për një kohë të gjatë, si ushtar i thjeshtë, me urdhërin e Carit, i ndaluar rreptësisht të shkruante apo të pikturonte.
Pa liri
Mos nëm, mos i jep askujt
Atë që fati i jep plakut.
I dëbuar larg e në vetmi
Vitet ikin kot e pa liri.
Tej në stepa do të vete
Të harroj çdo trishtim më vete.
Por oh! ç’prapësi e sa mëzitje!
Kapterët, të ndalin në çdo shetitje.
Mirë mbetsh, o Kos Aral!
U hapën velat…
Tartana me sandallin
Si rrëshqitën nëpër ujëra,
Mes kallamesh në Sir Dar,
Lundrojnë tashmë në kaltërsi.
Mirë mbetsh, o Kos Aral i mjerë,
Dy vjet trishtimin tim të thellë,
Sadopak, munde ta lehtësoje!
Faleminderit, krenohu, pra,
Se njerëzit, pasi të gjetën,
Se ç’duhej bërë për ty, e dinin!
Mirë mbetsh, o mik!
Jo, atë vend
As e lëvdoj, as e mallkoj!
E ndoshta brenga,
Do t’më trazojë sërish.
Ajo që njoha te ajo tokë!
Veç tashti prej saj jam larg.
.