back to top
9.5 C
Tirana
E premte, 29 Mars, 2024

Projekti: “Psè jemi Arbëreshë?” – di Vincenzo Bruno

Gazeta

Revista arbereshe "Katundi Yne"
Revista arbereshe “Katundi Yne”

Projekti: “Psè jemi Arbëreshë?”

di Vincenzo Bruno

Vendekatundit: skolla
Tek skolla e njëj katundi arbëresh kishin arrivuar turresët e lexhis pir pakicat. Po ka kish të bëjin një shortë projekti pir të losjin sa më nji-ze atà eure. Ahina dirigjenti i skollis mblodh profesorët dhe atirve i tha se me krjeturët kish të vëjin mbë udhë një rriçerkë mbi “la condizione della diversità arbreshe”. Një profesor ndër atà pra i tha krjeturëvet se kish të bëjin një intervistë me gjindjat dhe me njerëzit më afir… një intervistë, e cila kish rrethonij mbi një përgjegjëje vetim: “Perchè noi siamo arbëreshë?”.
Ndoneta u pruar ndë shpit gjithë e çelur, psè kështù nanì mund zbulonij psè ki djashkal katundi i saj thërritej “arbresh”. Ndunka më një here vate tek ciè Nxhana, një gjitonezë plakarele, dhe asaj i piajti:
“…zia Giovanna, perchè noi siamo arbëreshë?”.
Ajò la picjetin mbë nj’anë dhe ju përgjegj:
“…bilaruqe, noi siamo arbëreshë, psè parkalesmi ndryshe!”.
Ndoneta e falëndroi e iku; …po ndër trutë e saja i ziajin atà dy fjala “parkalesmi ndryshe”, çë ajò s’kish kapirtur fare fare! Ndë buzë të shkallis pirpoq të bilin e cje Nxhanis dhe kësaj i piajti:
“Comare Lucrezia, perchè noi siamo arbëreshë? …e soprattutto perchè noi ‘parkalesmi ndryshè?”
Krexja pënxoi një çikëzë, pra asaj ju përgjegj: “nuj simu breshi, pikkì pregamu diversamenti!”
Krjeturës, ture u pjerrur ndë shpit, i erdh mend se zoti katundit, kur kish ardhur të bekonij shpin e të jatit, kish bënur kriq ture ngar më pirpara shpatullin e djathët dhe pëstaj shpatullin e majtë; e me kët intuicjonë e hollë shuajti probllemin e madh, ç’i rrutarnij ndë kocët dhja si një arëzë rrutarin prëzënjëj trondofile e bukurë. Arbëreshët parkalesjin ndryshe, psè bëjin kriq ndryshe!
Pra, Ndoneta vate ka mëmatacë dhe asaj i piajti:
“Nonnina… perchè noi siamo arbëreshë?”
Plaka rrifllektoi një thërrimezë dhe pëstaj asaj ju përgjegj:
“Bilza ime, …noi siamo arbëreshë, psè nakemi një tradhitë ndryshme!”
.
Ndër Katundet tanë edhe shpitë shpresën njëfan...
Ndër Katundet tanë edhe shpitë shpresën njëfan…
Krjetura vloi mirë mirë përgjegjëjen e mëmëstacë dhe ndan kavenij ture piajtur çërrotullin ish kjò ‘tradhitë ndryshmè!
Kështù vate ka e jëma dhe asaj i lipi:
“Mammina, perchè noi siamo arbëreshë? …e cosa significa che noi abbiamo ‘një tradhitë ndryshmè?”
E jëma, e cila ish e bënij skapixhatë me uthullin ç’ì kish trubulluar një çikë trutë, së bilis i tha:
“Figgja mija… nuj simu breshi, pikkì avimu nu kostume diversamenti!”
Krjetura vate mbjatu tek stanxja saj, hapi taraturin e triasis mbi cilin ajò studionij dhe shkararti një copëherë… njera kur gjet një fotografì e saj ku tek vera prapë ish e marrme fëmilin tek zalli i dejtit. Tek aì rritrat ajò shiheje veshur me un pezzo intero all’ultima modà; po ka vu mbë njanë atë fotografì pir tè qellnij ndë skollit ‘come prova di diversità’. Tek një jetë me gratë gjithë ‘in due pezzi’, ajò çë ish arbëreshe kish një copë e tërë!
Pra Ndoneta vate ka tatëmadhi, çë me cikarrin ndë grikët ish e loznij një sollitar me kartazit napullitane, dhe atij i piajti:
“Nonnino, perchè noi siamo arbëreshë?”
Plaku mblodh kartazit dhe, ture i rrumënartur pir nëndëqindin solitar e ditës, asaj ju përgjegj:
“Ndonetëza ime, ti ka të dish se na kemi një gluhë ndryshme!”
Krjetura e falëndroi, e la me kartazit ndër duarët dhe venij ture rrithënur mbrënda tek mendja me fjala pafrymë çë vrokullin ish kjò ‘gluhë ndryshmè’!
Po ka vate ka i jati dhe atij, çë ish e rrimutarnij verin, i piajti:
“Paparino, perchè noi siamo arbëreshë?” E perchè abbiamo ‘një gluhë ndryshmè?
I jati, çë ture rrimutartur verinish edhè e pirvonij, la mbënjanë qelqin mbë gjimës me atà mjaltë ëmbël, dhe asaj i tha vetim dy fjalë:
“Figgja mija, nuj simu breshi pikkì avimu na lingua diferenti!”
Ndoneta, ture rrangartur, vate mbjatu tek banji dhe pirpara pasiqiarit nxuar jasht sa më e glatë gluhin e saj, psè duajtë shih dhja si ish kjo gluhë e Arbëreshëvet! Ajò s’ju duk aq ndryshme! Po s’u llav fare; pënxoi ëh o jo: ‘menat uja buthëtonj profesorit dhe aì sikuru adunaret, psè gluha jonë është ndryshmè!
.
“Morale della favola”: …tek lloku e tre gjeneracjona të fundit u rreallizua një dellikt perfekt! Viktima kle jeta arbëreshe, çë buar shumë shurbise të bukura dhe më shpejt gluhin e saj. E dhja si thojin pleqët e tanë: “…buartin qetë dhe nanì… ven ture gjetur britë!”, kështù mund vinj edhè m’ethonur : “Arbëreshët buartin faqen, humbëtin zëmërin dhe nanì… ven ture gjetur diversitetin e tire!”

.

marrë nag http://www.museoetnicoarbresh.org/ImmaginiPrimePagineKY/Katundiweb.pdf

 

Related Images:

More articles

Ky sajt përdor Akismet-in për të pakësuar numrin e mesazheve të padëshiruara. Mësoni se si përpunohen të dhënat e komentit tuaj.

Portali Radiandradi.com, prej 11 vitesh dhuron kontribute të përditshme në shumë fusha të kulturës, historisë dhe vlerave shqiptare. Herë pas here siti ka nevojë për mirmbajtjeje, rikonstruktim si dhe rikonceptim në formatin letër. Për ta mbajtur këtë punë shumvjeçare, ndër më seriozet dhe më të lexuarat që të vazhdojë aktivitetin bëhet e domosdoshme mbështetja e lexuesve.

Jozef Radi

Redaktor i Radi & Radi

Artikujt e fundit

Copy Protected by Chetan's WP-Copyprotect.