back to top
20.4 C
Tirana
E hënë, 7 Tetor, 2024

Murgeshat – nga Lukë Luka

Gazeta

Nanë Tereza midis murgeshave
Nanë Tereza midis murgeshave
Murgeshat
nga Lukë Luka

Emni murgeshë thirret prej gjuhës latine “soror”, në italisht “sorella”, kthy në shqip: “motër”!
Murgesha asht nji gru (vajzë), e cila nuk ka mendu për martesë dhe i asht përkushtue jetës kolektive në nji kuvend. Ata (murgeshat), janë të lidhuna me nji kongretacion (urdhën fetar i kishës katolike), me emna të ndryshëm.
Në Shkodër kanë kenë tri kuvende murgeshash, që përfaqësonin urdhnat fetare te salesianët (shkolla e Qelës në Serreq), stigmatinët (në Gjuhadol) dhe servitet (italiane, afër jezuitëve).
(Këto u mbyllën prej shtetit komunist dhe murgeshat u shpërndanë)
Në fundin e vitit 1990, kur u shkëputëm prej prangave të diktaturës, u dukën edhe murgeshat e para të hueja si italiane, spanjolle, braziliane, arabe etj.

Familja Xhuxha, viti 1910 - Dasma e vajzës kur u ba murgeshë kuvendi.
Familja Xhuxha, viti 1910 – Dasma e vajzës kur u ba murgeshë kuvendi

Në Shkodër u rihapën kuvendet e murgeshave stigmatine dhe salesiane.
Ma vonë erdhën edhe murgeshat e Nanë Terezes “Missionari della Carita”.
Në përgjithësi, në çdo kohë, murgeshat kanë punue, krahas punës fetare, edhe për mësimin dhe edukimin e fëmijëve (mësim gjuhësh të hueja, kryesisht italisht, punëdore etj.) Këto kanë punue e ndihmue edhe nëpër spitale për të lehtësue sadopak vuejtjet që u sillnin sëmundjet fatkeqëve!
Nji lloj tjetër murgeshe ishin edhe ato që thirreshin “murgesha shpije”. Këtu banin pjesë ato vajza, të cilat për arsye të ndryshme si për të ndihmue prindët e moshuem apo të sëmunë, ose sepse kishin pësu dështim në dashuni, etj., vendosin të mos martohen e të rrinë në shpi!
Populli me i qesëndisë këtyne u ka nxjerrë nji bejte (me të padrejtë): –
“Prej marrije, prej sherrije, te ka lanë zoti murgeshe shpije!!” (se në Shkodër po e pate ta heqin e po s’e pate ta venë!) 
Për me fitue titullin murgeshë, vajza e re kalonte në disa etapa: përgatitje shpirtnore, metodike e mësimore.
Familjet e mëdha shkodrane, e kishin për krenari të kishin nji murgeshë kuvendi. Familjet Koliqi, Ceka, Manovi, Gurakuqi, Kraja, Çoba, Bazhdari, Shllaku, Saraçi, etj. kur vajza e tyne u shugurue murgeshë, banë gosta të mëdha si për nji darsëm me të ftuem, farefis e ilaka, shokë e miq!
Në foton e nxjerrë prej arkivit të familjes Xhuxha e vitit 1910, (fotografue për fb. nga Gj. Gj.) asht dasma e vajzës ba murgeshë kuvendi: Tereza Xhuxha Gjinaj, në momentin e daljes prej shpisë. Simbas rregullit të Kuvendit, ajo ndërron emnin tuej u quejtë motër Gjyzela Gjinaj Xhuxha.

Marrë nga Lukë Luka, 1 shtator 2024

Related Images:

More articles

Ky sajt përdor Akismet-in për të pakësuar numrin e mesazheve të padëshiruara. Mësoni se si përpunohen të dhënat e komentit tuaj.

Portali Radiandradi.com, prej 11 vitesh dhuron kontribute të përditshme në shumë fusha të kulturës, historisë dhe vlerave shqiptare. Herë pas here siti ka nevojë për mirmbajtjeje, rikonstruktim si dhe rikonceptim në formatin letër. Për ta mbajtur këtë punë shumvjeçare, ndër më seriozet dhe më të lexuarat që të vazhdojë aktivitetin bëhet e domosdoshme mbështetja e lexuesve.

Jozef Radi

Redaktor i Radi & Radi

Artikujt e fundit

Copy Protected by Chetan's WP-Copyprotect.