Largohet Baca Adem Istrefi – Shkrimtari që na la peng fjalën…
nga Behar Gjoka & Flamur Gashi
U shua dielli për shkrimtarin Adem Istrefi!
nga Flamur Gashi
Sa herë flisnim për Kosovën, për Pejën, për Strellcin – vendin e lindjes tënde, të mbusheshin syt me lot dhe të dridhej mustaku i bardhë…
Malli dhe afshi i shpirtit të dogji për së gjalli, duke “pritur” që ta “Lëshojnë Hisen e Diellit!”
Me mish e me shpirt u mundove që të sjellësh brenda vehtes zjarrin e dashurisë së Kosovës në Shqipëri që aq shumë e deshte, por që zhgwnjimet nuk i kishe të pakëta…
Vuajtjen tënde shpirtërore më së miri e shprehe në vargjet që shkrove për këngët e Dervish Shaqes, e sidomos me vargun:
“Kur ta ktheva Kosovë shpinën,
E lash verë e gjeta dimën…”
U prehsh në parajsën e përjetshme, mik i dashur dhe i shtrenjtë!
…………………………
Adem Istrefi, lindi me 14.03.1942 në fshatin Strellc i Epërm, të Pejës.
Në moshën 14-vjeçare, u largua nga vendlindja për në Shqipëri (1956).
Studimet e larta i kreu në Universitetin e Tiranës (dega Gjuhë e Letërsi shqipe).
Ka punuar si redaktor në revistën “Nëntori”.
Është ndër poetët më të shquar shqiptarë.
Lamtumirë mik i mirë dhe i dashur…
.
Baca Adem Istrefi na la peng fjalën
nga Behar Gjoka
Ndahet nga jeta në moshën 78 vjeçare, shkrimtari Adem Istrefi. “Lëshoma hisen e diellit”, asht klithma që la pas, një klithëm për Dardaninë e pushtueme nga serbët. Po kaq një klithëm për qenien arbnore që gjallon e copëtueme në disa shtetet. Lëshoma hisen e diellit, është një klithëm e qenies njerëzore. Do të mjaftonte kjo klithëm kozmike që të ketë vendin meritor në panteonin e letrave shqipe. Baca e bani detyrën qysh në gjallje, por e la fjalën si peng për ne, për ata që mbeten pas. E kam njohur personalisht, kushedi sa kafe kemi pi, kushedi sa biseda bëmë, e prap kushedi se sa copëza bisedash i mori me vete… Kur ikën një njeri ke dhimbje. Kur ikën një i afërm dhimbja asht ma afër, pra është më e madhe. Kur ikën një shkrimtar, dhimbja dhemb, por fjala e lanëme në libra është si një kangë që nuk ndërpritet. Adem Istrefi, në jetën e vetë, ka përvijuar tri përmasa:
A – Poet, me fillesa në vitin 1967 me
“Net Kosovare” për të vazhduar më tej:
“Mëngjesi i së nesërmes” (1969),
“Dritaret e fjalës” (1972),
“Gjerdan lirie”, (1977),
“Pasha këte dhe” (1982),
“Në shuplakë të ditëve shkrova” (1986),
“Një zog midis meje e diellit” (1989),
“Pa therra në fyt” (1995)
“Arti i vdekjes bukur” (2004)
B – Prozator me romanet
“Lëshoma hisen e diellit” (1984),
“Lemeria” (1992),
“Kallukanxha” (2001),
“Nganjëherë bëja me sy vdekjes” (2004),
“Askundia” (2004) dhe më përmbledhjen e tregimeve me titull
“S’mund t’i lija pa folë” (1989).
C – Publicist dhe redaktor,
që ende fle në faqet e revistës Nantori, të botimeve në disa gazeta, sidomos me kontribute të çmuara në gazetën Rilindja e Kosovës, kur botohej në Tiranë.
Baca e la pas fjalën, si peng që ne të kthehemi te ai, edhe pse në shumë raste e humbëm shtegun për te Ai, humbëm kohë të vyer, sërish kemi shansin, të llafitemi përmes fjalës së tij.
Paqe mjeshtër!
.
Poezi nga Adem Istrefi
Çamërisë ç’i panë sitë
O zot ç’mynxyrë e ç’barbari qe kjo,
krejt si në Trojë grekët grekçe na therën!
Iku kush iku, të tjerët zjarri i përvëloi.
Rri, o zot, mos fol,
në bri të kaut s’u fshihka dhembja,
dhe as ndër kisha s’u shkruaka historia,
mizori si kjo kujt tjetër i panë sitë,
atje çam i ndyrë, këtej çam i djegur,
vallë veten të bindnim se hak kishim mizorinë?!
.
Baca i Kryengritjes
(Ndryshe si mund të quhej Hasan Prishtina)
Kur ia vranë kryengritjes bacën
Thanë ia shuan lirisë gacën…
Mbi shtratin e një topi po vjen
i mbështjellë me flamur rrethu me dashuri
Nga një cep Jugu në një cep në Veri
Mbi shtratin e një topi
e në shpirtin e një kombi
Po hyn i gjallë
Po vjen me u çmallë…
S’dimë ku të të pushojmë
S’dimë ku të të mbajmë
Çdo pëllëmbë shqiptare ta ka borxh një varr.
Se në atë dhè të huaj të ftohtë e të zi
Një fije bar a një gjethe në degë
S’ta tundnin erërat mbi varr
E s’vinte Shqipëria me nëna e bij
Të të mbillte lule e këngë përmbi…
(Nga vëllimi “Pasha këtë dhe”, Tiranë,1982)
.
Lojë qençe
Unë i flas si njeri, ai me gjuhë qeni flet,
qençe leh, atë gjuhë di.
(Këtë gjuhë kurrë s’e mësova)
i ziu unë sa i humbur mbeta!…
Derrit s’po di t’i them dajë
dhe copa eshtrash s’po di t’i lëpij,
i ziu unë që mbeta njeri
dhe qençe të leh s’po di dhe s’po di!…
(S’di sa mijë vjet dhe këtë gjuhë s’e mësova.)
.
Urtia e pestë
Ti në daç thuaj mik
atij që për çdo fjalë tënde rrah shuplakë
e për çdo fjalë tënde thotë është e artë…
.
Urtia e shtatë
Edhe nëse je më i miri i gjithë poetëve,
do të vijnë të tjerë më të mirë se ti!
Kurrë s’ka fund urtia, baco!
.
Sylarushja
(Këngë pleqërishte)
Po të ish shpirti kalavesh me rrush,
kokrra-kokrra do të ma kokrronin
ato gra që më patën dashur…
(Mos më thoni a i deshe
edhe emrat ua mban mend)
në sofër të këngës asnjë s’e shtrova,
mjaltë e qumësht gjatë nuk pinë,
sylarushja bardh’ si bora
shpirtmjaltë, mjaltë ndër hoja
m’u shtrua në sofër, më s’u ngrit
dhe më piu ditë përditë.
.