Kolë Tromara: Për Shqipërine të japim qesen dhe shpirtin…

Kolë Tromara: Për Shqipërine të japim qesen dhe shpirtin…

nga Agim Bacelli, NY

Një letër, Thirrje-Zjarrtë.

Më poshtë është letra e z. Kol Tromara dhe z. Loni Kristo. Kjo letër është një thirrje patriotike e zjarrtë drejtuar shqiptarëve të Amerikës për të ndihmuar Shqipërinë, dhe besoj se është pak o aspak e njohur në kohën e sotme. Unë e kam marrë këtë thirrje nga gazeta “Përparimi” e Qershorit 1917, që dilte një herë në muaj në qytetin e Nju Jorkut dhe shpërndahej atje ku kishte shqiptarë. Letra është me pak shkurtime pasi gjuha e shkruar e atëhershme ndryshon disi me të sotmen dhe e pata të vështirë kuptimin e disa fjalëve duke ju kërkuar të falur.
Letra firmoset nga: Kryetari, Kol Tromara Sekretari, Loni Kristo. Boston, 22 Maji 1917.

Të dashur shqiptarë,
atdhetari i shkëlqyer Z.Dr. Turtulli në letrën e tij që u botua në “Dielli” javën që shkoi na thotë: “Çlirimi dhe e Ardhmja e Shqipërisë varen nga Shqiptarët e Amerikës.”
Domethënë jemi ne ata që mund të shpëtojmë Shqipërinë nga robëria dhe copëtimi e ti japim atdheut tonë lirinë dhe kufijtë e saj kombëtarë nga Veriu, nga Lindja, Jugu dhe nga Perëndimi. Ne mund ta madhojmë Shqipërinë e Konferencës së Londrës duke fituar nga Kongresi i Paqes, copat e Atdheut që na rrëmbyen fqinjtë lakmonjës. Ne pastaj mund t’ja sigurojmë Shqipërisë të ardhmen… Perëndia na zgjodhi ne; shqiptarët e Amerikës si shpëtimtarë të Shqipërisë. Shqipëria e pret shpëtimin dhe sigurimin nga ne.S’ka shpresë nga ndonjë anë tjetër na thotë Dr. Turtulli. Po si mund ta bëjmë atë ne? Mënyrën na i tregoi një Be, delegati ynë, Mehmed Bej Konica dhe tani na e përsërit Dr. Turtulli. Të dërgojmë delegatë në Europë dhe këta ti ankohen Europës për të drejtat tona. Këta delegatë të organizuar të venë në Koferencën e Paqes dhe atje të kërkojnë një Shqipëri të lirë me kufijtë e saj etnike, pastaj të kthehen në Shqipëri dhe t’i sigurojnë Shqipërinë dhe shqiptarët.Po për të bërë këtë gjë duhen para. Dr. Turtulli thotë se na duhen $40.000 dhe ay i pari jep $1.000 si një gur themeltar të kësaj shume…Vini re. Vendosëm të mbledhim vetëm para për shpëtimin e Shqipërisë. Asgjë tjetër. Hollësitë ja lamë popullit t’i vendosë me anën e kuvendit.Përfaqësonjësit e Shqiptarëve të Amerikës do të shtrojnë dhe do të votojnë organizimin e Komitetit nën Mehmed Bej Konicën. Ata do të zgjedhin delegatët dhe do të shkoqitin qysh do të përdoren këto para. Komisioni ka vendosur një gjë për të cilën s’ka diskutime:

Cili shqiptar i mirë që dhëmbet për Atdheun e mjeruar nuk e do çlirimin, zgjerimin dhe sigurimin e Shqipërisë?Cili shqiptar i mirë që dhimbet për vëllezërit e robëruarë nuk do që ta kemi Kosovën, Toskërinë dhe Çamërinë? Cili shqiptar i mirë nuk jep jo vetëm qesen po edhe shpirtin e tij për qëllimin e shenjtë?
Ay që rri dhe i diskuton këto pyetje nuk është shqiptar i mirë dhe ne s’kemi punë me këta tipa. E vetmja pyetje që mund të bëjnë atdhetarët është: “KUR dhe SA?” Kur? Me 3 Qershor. Sa? Sa të mundeni e më tepër. Të gjithë bashkë shoqërisht si në kohë lufte, me flamurin përpara, një tok (një grup – A.B.) këtu e një tok atje, si taborë (ushtarë – A.B.) të një ushtrie që mblidhen kur i thërret trumbeta (buria – A.B.) e detyrës. Jepni aq sa do t’i jepni mjekut për një të sëmurë për vdekje. Ç’e doni paranë kur të na i rrëmbejnë vatanë? Shikoni grekët dhe shqehtë si kanë mprehur dhëmbët!
Shqiptarë!
Në botë vriten me milona, harxhohen me miliarda, lëftojnë me qip (me mish – A.B.) e thonj për atdheun e tyre. Digjen dhe shkretohen për të shpëtuar veten dhe familjen e tyre nga robëria dhe armiku. Ne mund ta mbarojmë detyrën tonë vetëm me ca para.Shqipëria është e sëmurë e në rrezik. E shkelur, e djegur, e plagosur, e neveritur, e pa mbrojtur dhe me shpirtin ndër dhëmbë ajo thotë:
“Kam djemtë në Amerikë. Ata do të më shpëtojnë.”
Ashtu siç thoshte Korça kur e dogji zjarri dhe e rrëzoi tërmeti dhe ngushëllohej: I kam djemtë kurbetli në Misir (Egjypti, – A.B.) e në Vllahi (Rumania, – A.B.).Na ka dalë nami se kemi para, shoqërira të mëdha dhe se flemë veçse me një ëndërr, me një dëshirë, me një qëllim, Të Shpëtojmë Shqipërinë. Dhe tani po na e këndojnë këngën jo vetëm fëmijët e vegjël por edhe gurët e drurët… duke i dhëne gajret (shpresë – A.B.) Nënës Shqipëri në shtrat të vdekjes me këto fjalë: Mbahu, neno, mos kij frikë/se ke djemtë në Amerikë!
Botuar në gazetën “Illyria”, New York. Viti 1999

*Pra, ishte ky i madhi, i miri, patrioti i flakët, Kol Tramara të cilin regjimi komunist e pushkatoi.

Related Images: