Guljelm Deda "Vegim" - sonete - Poemë historike, Shkodër, burg 1946. | RADI & RADI KULTURE - LETERSI - ART - HISTORI - ALBANOLOGJI

Profesor Guljelm Deda Padova 1937 — **Profesor Guljelm Deda – Padova 1937**

Guljelm Deda – 45 vjet i burgosur e internuar

“Vegim” – sonete – Poemë historike,

Shkodër, burg 1946

Mjaftojnë këto pesë tingëllima për të treguar së Shqipëria kishte poetë të nivelit të lartë,

por që diktatura komuniste jo vetëm që i mohoi, por i çfarosi me pushkatime e burgje.

Aq më tepër që Guljelm Deda, përktheu veprën monumentale

prej 40.000 vargjesh te Lodoviko Ariostos, që s’mund të bëhej pa qenë poet i mirëfilltë.

Veçse Deda me shokë s’i përkasin letërsisë komuniste.

E paraqitëm këtë si shembëll për të treguar ndryshimin

midis shkrimtarëve patriotë e të pamposhtur dhe atyre komunistë,

servilë, lajkatarë e bashkëpuntorë të diktaturës komuniste.

Botuar për herë të parë më 1993, në revistë Kuq e Zi.

Kampi i Çermes - 1958 Në krye Lazër Radi, X, Mit'hat Araniti, Mojsi Miraka, X, X, Guljelm Deda, Tomorr Dine, Sulejman Hoxha, Jozef Radi, Ali Dema, Valentin Pervizi, Fatbardh Kupi, Dedë Markagjoni, Vitore Radi, Bajazit Kaloshi dhe Abdurrahman Kaloshi — Kampi i Çermes – 1958
**Në krye Lazër Radi, X, Mit’hat Araniti, Mojsi Miraka, X, X,**
**Guljelm Deda, Tomorr Dine, Sulejman Hoxha, Jozef Radi, Ali Dema, Valentin Pervizi,**
**Fatbardh Kupi, Dedë Markagjoni, Vitore Radi, Bajazit Kaloshi dhe Abdurrahman Kaloshi**

I

N’errsinën e pafund t’moteve t’shkueme,

veton përfrikëshëm si duhi thellimi,

mbi gërmadha e Vorre qytetesh t’lulzueme,

që mbuloi me’i pëlhur’ të trisht’ harrimi,

një flak’ që kalli ne mend’tar’t gjakimi

i një kurreshtje gjithnjë të pasueme,

me zbulue çka n’t’endun motesh njerzimi,

me djers’ t’përgjakun me’i hiti t’fatueme

ndërtoi tue velëzue mbi shpin’ të detit,

me anije tregtuese t’fiseve Fenike,

e ngjitej n’Akropol t’atij qytetit

ku Parthenoni ngrihet n’shtylla Dorike

e kaluer mbi luaj me fëtyra mbretit,

hyp sipër piramidash viganike.

II

N’shkreptim’ t’asaj flakë pik’së pari,

Prometé i shqepun shkambit me veriga,

hijet e territ moteve përdari

e u kap ndivnues në t’paprekunat biga,

Tuqididi, rrethuem kryet me lari,

idhun me’i sy përçmues i pun’ve t’liga,

fatosa e frone nisi për së mbari,

me madhnue, e rrebtas me vulosë me zhiga.

Dridhet Koloseu shtangun, gjimojn’ brigjet

ku rrodh, përzie me gjak t’pafaj Tiberi,

n’dor’n e Livit kur kjo flakë prap digjet,

e ndrit mermerin e ishin skalit’ ligjet

trashëguese t’drejtash njerzore e nderi

breznive t’reja tue shënuem shtigjet.

III

N’valët e detit mbyllet historija

e qytetnisë, që Nilit t’plleshëm nisun

n’brigjet Helene e pat përplasë duhija,

e gjumit zgjoi Sidonin e molisun

i mir’kande t’përdhosuna kur flligshtija

n’Kapri i shtrote Tiberit të harlisun,

e kalamendun dukej mbarë njerzia

doke madhnije tue harrue e krisun.

Vala e Mesdheut që do t’këndonte n’mote

brigjet e veta sa her’ të qytetnueme

e mahnitun n’thellsi kangën ndalote,

e sikur n’duhin e një thellimi

që nuk ka shpërthye, ngeli e ngurrueme,

tue pritë atje ku prirej mbar’ njerzimi.

IV

N’terrin e’i nate në një shpell’ t’vetmueme,

ku mishnue dashnija dridhej prej s’ftofti,

njeriu i thjeshtë tue iu përulun njofti

frymën e re t’shestimeve t’amshueme.

Mend’tarët e rij me flak’n e trashëgueme

rrmojnë hijet e territ mbrenda n’at shpellë,

ku robi i nëpërkambun kputi çdo zgjedhë

e u hodh i lirë për t’ardhme ma të lume.

Por terri s’përgjegji e ata s’ndien gja,

veç dnes’n e një kërthini n’grazhdin me kashtë,

një zdrukthi zhurmën tridhjet vjet pa nda,

e mbi Golgotë panë si nëpër mjegull,

me një kunorë ferrash ngulun për rrashtë,

t’birit t’Njeriut, trupin tue luejt shrregull.

V

Mbrenda llogoresh që çeli nën dhè urtija,

për mbrojtje kundra salvimit,

ku kryhej msheftas flija e botës s’re,

i l’kundej Romës themeli i sundimit.

E si lav’ ujqish t’shtyme prej gjakimit,

ulen prej Veriut e vërshejnë si shé,

tokat e plleshme me ia hjekë zotnimit,

fiset barbare gjak tue derdhun rrké.

E nëpër shekuj vuejtjesh njerëzija

u plandos n’errësinën e mesjetës,

e dysh n’anmiqsi u nda perandorija.

Por nuk u fik kurr drita e s’vërtetës,

që bot’s i fali mbi Golgotën Flija,

kur mundi vdekjen që i turrej jetës!

Marrë nga Revista Kuqezi nr. 113 qershor 2017

Guljelm Deda “Vegim” – sonete – Poemë historike, Shkodër, burg 1946.

Gazeta

Mbi “debatin” rreth “qytetarisë” dhe “katundarisë” – nga Ndue Ukaj

Global Albania – koncept i ri për Diasporën – nga Artur Shkurti

21 kuriozitete mbi Gjermaninë që ndoshta nuk i dinit: – nga Kujtim Ekani

Revista “Leka” mbi Malin e Shenjtë të Oroshit dhe një shënim nga Engjëll Gishti

Guljelm Deda – 45 vjet i burgosur e internuar

“Vegim” – sonete – Poemë historike,

Shkodër, burg 1946

I

II

III

IV

V

Related Images:

More articles

PËRGJIGJU Anulo përgjigjjen

Artikujt e fundit

Jozef Radi

Artikujt e fundit

Mbi “debatin” rreth “qytetarisë” dhe “katundarisë” – nga Ndue Ukaj

Si u shpallën 19 kulakë në Rrethin e Shkodrës në 1951… – nga Vasel Gilaj

Global Albania – koncept i ri për Diasporën – nga Artur Shkurti

Për librin e Anna Cohen “Flower of Vlora” – qrtikull vlerësues nga Thanas Gjika

21 kuriozitete mbi Gjermaninë që ndoshta nuk i dinit: – nga Kujtim Ekani