Venetikët – Arti në gijotinë…! nga Leka Ndoja

Venetikët – Arti në gijotinë…!

nga Leka Ndoja

Kam nji set fotografish familjare, në oborrin e shtëpisë sonë të gjyshit Kristaq Koço – foto të rrymës natyraliste, si fotoja ëe paraqita për herë të parë Ditën e Fotografisë – janë fotot e Krisanthi Venetikut. Si miq të afërt, ajo ka ndejtë në shtëpinë tonë pranë Kishës Françeskane të At Anton Harapit, në vitet ’40. Krisanthi, nji aristokrate, bija e Dhimitër Venetikut kishte aparat instantan me timer – pasi pozon edhe vetë me tezet jashtë Kishës Françeskane. Fotot e tjera brenda oborrit të shtëpisë janë e gjithë familja e Kristaq Koços, madje edhe e ama Vasilia.
Historia e Krisanthit dhe e të vëllait Kristo Venetikut – Kiços – mësues muzikant që ekzekutonte në kitarrë hitet e kohës në Pallatin e Kulturës së Korçës do të merrte për keq në vitin 1977.
Sigurimi sajoi nji grup antiparti në arte: dhe Krisanthi e Kiço u ndërshtinë nga bashkëpunëtorët e Partisë në Korçë në grupin e “artit dhe muzikës dekadente…”. Dëshmia rënduese e Kristo Konos ishte fatale: Kiço u dënua me 25 vite burg dhe vdiq në Spaç në duart e Robert Vullkanit, me 1985. Nëe burg shoqërohej me të gjykuemit e “Grupit Polak” si Vaskë Orgocka, ndërsa Barbara Orgocka u lirua nga burgu me presionin e jashtëzakonshëm të Shtetit Polak. Ndërsa Krisanthi kishte nji koleksion sëmundjesh dhe mbas nji greve urie vdiq në burgun e grave të Belshit, seksion i burgut të Kosovës së Lushnjes, më 1979, ndonëse kujdesej për të e për të vëllanë e motra, Neta edhe ajo me histori të trishtë.
Neta Venetiku, motra e vogël me banim në Tiranë kishte përkushtim të shenjtë peër familjen, ajo si Nëna Terezë mblidhte ndihmat – e duke shitur hurmat e baçes – mbeti burgjeve sa në Spaç e sa në Kosovë të Lushnjes e Belsh.
Udhëtimet i organizonin mamaja e Maks Velos, Neta dhe mamaja e Bert Vullkanit me taksistin humanist Rrefin që kish vëllanë në burg.
Ekspeditat e tyne ishin të përmuejshme – siç m’i ka lanë amanet Maks Velo në bisedeë. Ai më dalloi në morinë e fotove familjare, portretin e Krisanthit, fotografen me karrierë 30 vjeçare në Korçë, Tiranë etj.
Në shtëpinë e Venetikëve në Tiranë kam qenë disa herë që i vogël pranë Spitalit Pediatrik, por kjo asht tjetër histori me u tregue deri në vitin 2000. Neta kishte në oborr varrin e djalit – të shoqin e kish ushtarak austriak dhe ne – kur ishim fëmijëe – duhet të mbanim heshtje! Në të majtë të portikut mes gjelberimit e pemëve të hurnave ngrihej varri. Kur kalonim ndanë pllakës së varrit shikonim shkaras: koka e varrit mbushë me lule margerite e lulebore.

Marinta Mirakaj
Neta Venetiku jetonte e vetizoluar në dhimbjen e saj. Hapej rrallë e luftonte ditë e natë duke punuar dhe duart e saj nuk pushonin kurrë duke thurur triko me modelet më të bukura të kohës. Ajo punonte dhe shkonte rregullisht në burg te e motra dhe i vëllai. Asnjëherë nuk e lajmëruan për vdekjen e tyre në burg… Vetëm kur ajo shkonte në takime e njoftonin fillimisht për vdekjen e motrës e më pas të vëllait…

Related Images: