Një vështrim mbi risitë e artit të Avni Delvinës
refleksion nga Jozef Radi
Ekspozita “The Donald” Tirane (17-23 shkurt 2019)
Avni Delvina është prej atyre artistëve që s’lodhet së kërkuari mjete shprehëse dhe forma të reja komunikimi të artit. Ekspozita e fundit, e hapur në Tiranë (17-23 shkurt 2019), e titulluar “The Donald” pasqyron më së qarti jo vetëm këtë frymë kërkimesh artistike po edhe arritjet e tij përmes këtij albumi ku teknikat artistike, mjetet shprehëse, idetë politike dhe ato sociale, riciklimet e tabllove klasike të njohura nën deformime artistike, monumentalizmi skulpturor, çvendosja e së vërtetës në kohë e hapësirë, përzgjedhja e kujdesshme e personazheve dhe maskave, si të ishte Karuzeli i Karnevaleve… e gjitha kjo nën fillin e një ironie të hollë e qësendisëse po edhe të një sarkazme të pamëshirë, të shtyn të mendosh se ai e ka braktisur penelin dhe ka marrë fuqishëm shpatën… E gjitha kjo përbën thelbin e paraqitjes më të fundit të artistit Avni Delvina, në mjedisin kryeqytetas.
Ajo çka të bie menjëherë në sy në botën artistike të Delvinës në këtë 46x46x(46) është shpirti i trazuar i njeriut të artit përballë politikës dhe njerëzve të saj, kjo 46x46x(46) është jo vetëm një gjetje artistike, por edhe një ndërthurje e së dukshmes me të padukshmen e artistit.
.
Avni Delvina, prej gati tri dekadash jeton mërgueshëm, diku në rrethinat e më të famshmit garues të motoçikletave, Valentino Rossit, pra ia ka rrëshqitur mendjen qoftë edhe në trajtë inkoshiente, numri 46, i djaloshit të shpejtësisë dhe spontaneitetit.
Në epiqendër të kësaj ekspozite është President i 46 i Shteteve të Bashkuara: Donald Trump, të cilin ai e ka përcjellë përmes 46 kuadrove…!! Një rastësi?! Besoj se Jo! Sepse Delvina luan artistikisht me botën; ai e ilustron dhe çilustron simbas dritëhijeve shpirtore, me një imagjinatë të pabesueshme, aq sa mbivendosjet dhe gjetjet e tij e kapërcejnë fuqinë reale të atyre kuadrove, të cilat ai i përdor si bazë për veprën e tij… Delvina nuk pretendon ta tejkalojë vlerën e veprës reale mbi të cilën niset, por simbolika e re e saj, me përmasën e kohës dhe trazimeve artistike, e tejkalon me siguri, duke mbrritur tek një shikues i kultivuar me mesazhet që përcjell artit pamik, përmes këtij përjetimi dhe përjetësimi të ri të veprës prej nga ka nisur shtysa e krijimit.
Duket se Delvina krijon një raport të ri të kryeveprave me kohën. Ai u përshtat tabllove mbi të cilat mbivendoset një rikonceptim përmes frymës ironike, ai rikrijon duke deformuar, ai riformaton duke kapërcyer kohra dhe hapësira…
Trumpi, kësaj rradhe është kryepersonazhi i tij, është shtysa e krejt kësaj ekspozite…
Unë mendoj, se s’është rastësi përzgjedhja e kësaj figure, dhe plotësimi i saj përmes çorodisë së kohës dhe vendeve, është suksesi i saj. Simbolika e figurës së Trumpit, përfaqëson frymën e ndryshimit dhe kundërvënien ndaj një bote simetrike (në fakt s’është edhe aq e tillë); një arrogancë e re mbivendoset mbi arrogancën e kamufluar me njëmijë maska; duke mbrritur të njeriu që shkund botën e politikës përmes ideve dhe mbivendosjeve artistike. Trumpi për Delvinën shërben si çelës i një besimi të ri, i një ndryshimi të madh, i një të vërtete ndryshe prej fasadës së ndryshimit. Janë të shumta figurat që kanë jetuar në mendjen e autorit e që shfaqen përmes një ansambli figurash e figurinash, mbi të cilat ironia e e tij e bën më të spikatur figurën e Trumpit… Si duket të gjithë duhet të dalin për pak jashtë hullive tyre, ku Trumpi si përfaqësues i një vendi vendi të madh e të fuqishëm: përmban njiherësh edhe një shpresë të madhe. Vërtet, Delvina e trajton në trajtë monumentale, po jo aq sa të ndjehet i shtypur nënshtrimi, përkundrazi ai s’ia kursen dozën e ironisë askujt… as edhe Trumpit! Ecja e të cilit nëpër sheshin Skënderbej, përmes një vetmie të akullt e të zbrazët është më domethënësia…
Bota e kuadrove të Delvinës është e pasur. Shumë fenomene e personazhe politike të lidhura me të sotmen e vendit të tij, ai i filtron në laboratorin e tij eksperimental dhe s’lejon asnjërin t’i dalë nga kontrolli.
Nëse do të kërkonim ta kuptonim kohën në të cilën jetojmë, në një të ardhme paksa të largët, mendoj se trajtimet e Delvinës janë një shembull. Kjo ekspozitë, mbetet një kronologji mahnitëse e fuqisë këtij arti të ri…
Avni Delvina mbetet i rrallë në punët e trajtimet e tij! Duke u mbështetur në artin dhe madhështinë e të tjerëve, fut labirinthet e ideve të veta, dhe peshkon peshq të artë… Kjo e bën atë sot të pakrahasueshëm… sepse edhe sasia e korelacioneve në shumë prej kuadrove të tij është kaq e dendur sa të shtyn të qëmëtosh e të reflektosh për çdo imtësi që ai përzgjedh… e që në fund të fundit, vula e tija është kaq e dallueshme sa ti mundesh vetëm të qeshesh paksa me habi me të, e të thuash: Sa mirë i ka shkuar mendja…!
Kjo ekspozitë e hapur në një periudhë tejet të vështirë për artin, në një kohë kur e keqja e brendëshme e ka shpërqëndruar rrezikshëm qytetarin shqiptar, mendoj se është një shenjë optimiste… Unë mendoj se leximi me kujdes i mesazheve të kësaj ekspozite (përfshi edhe frymën e dashakeqsisë politike) mbetet ngushëllues, emocionues dhe shpresëdhënës…
20 shkurt 2019
.
